İbadetlerini eksiksiz yerine getirmek isteyen kişiler için abdestin bozulmasına sebep olan durumlar büyük önem taşır. Günlük hayatta en sık karşılaşılan durumlardan biri de uyku halidir. Peki, uyumak abdesti bozar mı? Bu konu, fıkıh mezheplerine göre farklı değerlendirilse de genel kabul gören bazı kurallar bulunmaktadır. Bu yazımızda, uyumanın abdest üzerindeki etkisini, hangi durumlarda abdesti bozup bozmadığını ve mezheplere göre farklı yorumları ele alacağız.
Uyumak Abdesti Bozar mı?
Uyumak, kişinin kontrolünü kaybetmesine neden olan bir durum olduğu için bazı hallerde abdesti bozan bir etken olarak kabul edilir. Ancak, her uyku hali abdesti bozmaz. Uykunun süresi, şekli ve kişinin oturur ya da yatar pozisyonda olup olmaması gibi faktörler bu konuda belirleyici olmaktadır. Örneğin, kısa süreli ve dik oturur vaziyette uyumak genellikle abdesti bozmazken, yan yatarak veya derin bir uykuya dalarak uyumak abdesti bozan durumlar arasında kabul edilir.
Hangi Durumlarda Uyku Abdesti Bozar?
Uyku sırasında abdestin bozulup bozulmadığını belirleyen bazı kriterler bulunmaktadır.
Derin Uyku ve Abdest
Kişi derin bir uykuya daldığında, vücudundaki kontrolü tamamen kaybeder. Bu durumda, abdesti bozan herhangi bir durumun gerçekleşip gerçekleşmediği bilinemez. Bu nedenle, mezheplerin büyük çoğunluğu derin uyuyan kişinin abdesti bozulmuş kabul edilir ve tekrar abdest alması gerektiğini belirtir.
Hafif Uyku ve Abdest
Eğer kişi hafif bir uyku halindeyse ve etrafında olup bitenleri duyabiliyor, hareketlere tepki verebiliyorsa, bu durumda abdesti bozulmaz. Hafif uyku sırasında kişinin vücudu tamamen kontrol dışına çıkmadığı için bu tür kısa süreli uyuklamalar abdesti bozmaz kabul edilir.
Oturur Halde Uyuma
Dik oturur şekilde uyuyakalan kişi, vücudunun gevşememesi ve makat bölgesinin sıkı kalması nedeniyle genellikle abdesti bozulmaz. Ancak, bu oturma pozisyonunun kişinin tam kontrolünü kaybetmeyeceği bir şekilde olması gereklidir. Eğer kişi dengesini kaybedip yana düşerse, abdesti bozulmuş sayılır.
Mezheplere Göre Uyumanın Abdest Üzerindeki Hükmü
Uyumanın abdesti bozup bozmadığı konusu, fıkıh mezheplerine göre farklı şekillerde ele alınmıştır.
Hanefi Mezhebine Göre
Hanefi mezhebine göre, kişinin oturur halde uyuması ve vücudunun gevşememesi durumunda abdesti bozulmaz. Ancak yan yatmak, sırt üstü veya yüzüstü yatmak gibi pozisyonlarda derin bir uykuya dalınırsa abdest bozulmuş kabul edilir.
Şafii Mezhebine Göre
Şafii mezhebi, her türlü uyku halini abdesti bozan bir durum olarak kabul eder. Yani, ister hafif uyku olsun ister derin uyku, kişi kısa süreliğine bile uyuyakalsa abdestin tazelenmesi gerekmektedir.
Maliki Mezhebine Göre
Maliki mezhebi, uykunun kendisini değil, uykunun kişinin kontrol kaybına sebep olup olmamasını esas alır. Eğer kişi tamamen kontrolünü kaybedip kendini salarsa, abdesti bozulur. Ancak hafif bir şekilde gözlerini kapatarak veya kısa süreli bir uyku halinde kalırsa abdesti geçerli kabul edilir.
Hanbeli Mezhebine Göre
Hanbeli mezhebi, Hanefi mezhebine benzer bir görüşe sahiptir. Oturarak ve vücut kaslarını gevşetmeden uyumak abdesti bozmaz. Ancak yan yatma, sırt üstü ya da yüzüstü uyuma gibi durumlarda abdesti tazelemek gerekmektedir.
Uyku Sonrasında Abdest Alınmalı mı?
Uyandıktan sonra abdest almanın gerekliliği, kişinin nasıl bir uyku halinde olduğuna göre değişir.
Hafif Uyuyan Kişiler İçin
Eğer kişi hafif bir uyku çekmiş ve etrafındaki sesleri duyabiliyorsa, genellikle abdestini tazelemesi gerekmez. Ancak yine de ihtiyaten abdest almak daha faziletli kabul edilir.
Derin Uyuyan Kişiler İçin
Derin uykuya dalmış bir kişi, uyandıktan sonra kesinlikle abdestini yenilemelidir. Çünkü bu durumda vücudun kontrolü tamamen kaybedildiği için abdesti bozan bir durumun olup olmadığı bilinemez.
Sıkça Sorulan Sorular
Uyumanın abdesti bozup bozmadığıyla ilgili en çok merak edilen soruların cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.
Gözleri kapatmak abdesti bozar mı?
Hayır, gözleri kapatmak abdesti bozmaz. Ancak kişi bu sırada uykuya dalarsa ve derin uyursa abdest bozulmuş kabul edilir.
Oturarak uyumak abdesti bozar mı?
Eğer kişi sırtını yaslamadan, vücudunu sıkı bir şekilde tutarak oturur pozisyonda uyursa abdesti bozulmaz. Ancak tamamen gevşemişse veya yana düşmüşse abdest tazelenmelidir.
Şekerleme yapmak abdesti bozar mı?
Kısa süreli ve hafif bir şekerleme yapmak, kişi etrafındaki sesleri duyabiliyorsa genellikle abdesti bozmaz. Ancak derin bir uykuya geçiş olursa abdest tazelenmelidir.
Yüzüstü veya sırtüstü uyumak abdesti bozar mı?
Evet, bu pozisyonlarda uyuyan kişi vücut kontrolünü kaybedeceği için abdesti bozulur ve yeniden abdest alması gerekir.
Uyandıktan sonra abdest almak şart mı?
Eğer derin bir uyku uyunduysa abdest almak şarttır. Hafif bir uykuysa, kişi abdestini koruyabilir ancak ihtiyaten tazelemesi daha uygundur.
Mezhepler arasında uyku ve abdest konusunda fark var mı?
Evet, mezhepler arasında farklı görüşler vardır. Hanefi mezhebine göre oturarak uyumak abdesti bozmazken, Şafii mezhebinde her türlü uyku hali abdesti bozar.
